Baş Dönmesi (Vertigo)

Baş Dönmesi (Vertigo)

Vertigo nedir?

Latince dönmek fiilinden gelmektedir, denge sisteminde ortaya çıkan fonksiyon bozukluğu sonucu baş dönmesi olarak adlandırılır. Vertigo sırasında hastalar çevredeki eşya veya insanların etrafında döndüğünü ifade ederler. Kendi çevresinde 4-5 defa döndükten sonra duran veya lunaparkta dönme dolaba binip inen sağlıklı insanlarda ortaya çıkan baş dönmesi vertigoyu çok iyi tarif etmektedir. Kişide ortaya çıkan sağ veya sola doğru denge kaybı, sersemlik hissi, başta ağırlık olması veya yerin ayaklar altından kayması durumu vertigo değildir. Bu gibi durumlar dizziness olarak adlandırılır ve bu da denge bozukluğu içinde yer almasına rağmen vertigoya göre tedavisi farklılık gösterir.

Vücudun denge sistemi, insanın uzayda postürünü yani duruşunu ve baş hareketleri sırasında görme alanını sabit tutarak günlük yaşamı idame ettirmek için birçok merkezle ortak olarak çalışır. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan istatiksel bir değerlendirmede toplumun yaklaşık olarak %4’ünde kronik denge problemi bulunmaktadır. ve bulunmaktadır. Ayrıca 65 yaş üstündeki hastaların yaklaşık olarak % 8’inde denge bozukluğu ve Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (denge kristallerinin dağılması) görülmektedir. Benzer bir hesap ülkemiz için uygulandığında yaklaşık olarak 3 milyon kişi denge bozukluğu şikayeti ile karşı karşıya kalmaktadır ki, buna kısa süreli baş dönmeleri ve kayıt altına alınmayan şikayetler dahil değildir.

Vertigo nasıl tedavi edilir?

Halk arasında varolan “vertigonun tedavisi yoktur” inanışı yanlıştır. Vertigo tedavisinin başarısız oluşundaki ana neden çoğu zaman tanının doğru konamamasıdır. En sık vertigo nedeni olan ve denge kristallerinin dağılması olarak adlandırılan Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo’da tanı doğru konur ve kristallerin dağıldığı yarım daire kanalı doğru olarak tespit edilirse tek manevra ile 10 dakika içinde %90’ın üzerinde tedavi sağlanmaktadır.

Diğer vertigoya neden olan hastalıklarda da, hastanın gerekli yaşam şartlarına uyması ve düzgün ilaç kullanımı ile şikayetler ya tamamen geçmekte ya da hayatı etkilemeyecek seviyeye inmektedir.

Vertigo Bir hastalık Değildir

Vertigo bir hastalık değildir; bir semptom yani bulgudur. Nasıl baş ve kol ağrısı veya ayakta uyuşukluk bir hastalık olmayıp bir hastalık sonucu ortaya çıkıyorsa vertigo da benzer şekilde bir hastalığın neden olduğu bulgudur. Bu nedenle hangi hastalığın vertigoya neden olduğu araştırılarak tanıya gidilmelidir. Vertigoya neden olan her hastalığın tedavisi farklıdır. Bu nedenle vertigonun tedavisi altta yatan hastalık tespit edildikten sonra yapılmalıdır.

Vertigo’ya neden olan hastalıklar nelerdir?

Vertigo ve denge bozukluğuna neden olan hastalıklar görülme sıklığına göre aşağıdaki gibi sıralanmıştır.

  • Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV)
  • Meniere Hastalığı
  • Vestibüler nörinit à denge sinirinin iltihabı
  • Migren (iç kulak migreni)
  • Labirentit (iç kulağın iltihabı)
  • Psikolojik nedenlere bağlı vertigo
  • Barotravma (yüksek basınca maruz kalınması sonrasında iç kulakta hasar oluşması)
  • Akustik travma (yüksek sese maruz kalınması sonrasında iç kulakta hasar oluşması)
  • Ailesel Vestibülopati (genetik geçişli iç kulak denge sisteminin işlev bozukluğu)
  • Akustik nörinom (iç kulak sinirinden kaynaklanan tümör)
  • Beyne giden kan damarlarında daralma
  • Multipl skleroz
  • Beyin tümörleri
  • Boyun omurga ve kas yapısında ortaya çıkan hastalıklara bağlı gelişen denge bozuklukları ve vertigo

Migren (iç kulak migreni, migrene bağlı vertigo)

Günümüzde vertigo ve denge bozukluğunun önemli nedenlerinden birini de migren oluşturmaktadır. Son yıllarda denge konusunda değerlendirme yapan teknolojik cihazların kullanıma girmesiyle iç kulak migrenine bağlı vertigolu hastaların tanısı daha kolay yapılabilmektedir. Genelde bilinen Migren’in şiddetli baş ağrısı yaptığı yönündedir. Migren’i olan hastalarda baş ağrısının yanında vertigo ve denge bozukluğu da sık olarak görülebilir. Vertigo baş ağrısı ataklarına eşlik edebildiği gibi baş ağrısı öncesinde gelip geçebilir veya öncesinde gelip baş ağrısının bitmesiyle sonlanabilir.

Yine baş ağrısının bitmesi sonrasında ortaya çıkabilmekte, vertigo ve beraberinde denge bozukluğu günlerce sürebilmektedir. En zor olgular ise baş ağrının görülmediği fakat sadece vertigo atakları ve denge bozukluğu ile beraber olanlardır ve tanısı çok zor konur. Çünkü Migren’in tanısını tam olarak gösterecek bir cihaz yoktur. Beyin MR’ını istemekteki amaç beyin tümörü veya Multipl Skleroz gibi hastalıkları ayırdetmek içindir.

Migren hastalarında sadece Migren’e Bağlı Vertigo görülmemekte, ayrıca Meniere Hastalığı (iç kulak tansiyonu), Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (iç kulak denge kristallerinin dağılması) veya Vestibülopati gibi iç kulak denge sisteminin fonksiyon bozuklukları da eşlik edebilmektedir. Migrene bağlı vertigo tedavisinde öncelikle yemek düzenine dikkat edilmelsi, uyku süresinin ve kalitesinin ayarlanması, kafeinli içeçeceklerden kaçınılması ve stresten uzak durulması gerekmektedir. Yaşam şartlarının düzenlenmesi ile tedavide başarı sağlanamaması durumunda ilaç tedavisi uygulanmalıdır.

Denge Sisteminin Anatomisi

Denge Sisteminin Anatomisi

Denge sisteminin merkezi beyin ve alt merkez beyincik, ana reseptör iç kulakta vestibüler sistemdir. Bunun yanında denge sistemi ayak tabanı ve diz ekleminde yer alan mekanoreseptörler, görme alanından doğan uyarılar ile alınan bilgileri iskelet ve kas sistemi tonusunu ayarlamak suretiyle çalışır. Bu sitemlerden birinin çalışmasının bozulması denge bozukluğuna neden olabilir. Bu kadar geniş bir alanı ilgilendiren denge sisteminde en sık fonksiyon bozukluğu iç kulakta ortaya çıkar.

Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo

Yatağa yatarken, yataktan kalkarken, ayakkabılarını giymek için eğildiklerinde veya raftan bir şey almak için başlarını kaldırdıklarında kısaca baş hareketleriyle ortaya çıkan vertigo ile ortaya çıkar. Çoğu hastada baş dönmesi 5-15 saniye sürer ve az kişide 1 dakika veya üstüne çıkabilir. Halk arasında “denge kristallerinin dağılması” olarak adlandırılan bu hastalıkta iç kulaktaki denge organında doğal bulunması gereken yerden ayrılan kalsiyum-karbonat kristalleri yarım daire kanalları içine düşerek başın hareketi sırasında yarım daire kanalları içindeki sıvı içinde hareket ederek baş dönmesine neden olurlar. Kişi oturur pozisyondan yatar pozisyona geçince şiddetli baş dönmesi olur yine aynı şekilde yattığı yerden doğrulup oturunca da yine aynı şekilde baş dönmesi ortaya çıkmaktadır. Her iki kulakta değişik yönlere doğru uzanan 3’er adet yarım daire kanalı mevcuttur. Kristallerin düştüğü doğru kanal tespit edildikten sonra yaklaşık 10 dakika süren manevra ile kristaller yarım daire kanalı içinden ayrıldıkları alana geri yollanır. İlaç kullanmadan yapılan ilk manevra sonrası tedavide başarı oranı % 85’in üzerindedir.

Meniere Hastalığı

Bu hastalığı tarif eden Fransız bilim insanının adı nedeniyle bu isimle anılır. İç kulakta ses dalgalarının oluşturuduğu titreşimlerin alınıp elektriksek enerjiye çevrilip beyne iletilmesi iç kulak sıvılarının dalgalanması ile olmaktadır. Yine vücut ve baş hareketleri, iç kulaktaki denge sıvılarının hareket etmesi ile değerlendirilmekte ve sıvı dalgaları reseptör organ tarafından elekriksel dalgaya dönüştürülerek beyne iletilmektedir. Bu iç kulaktaki sıvıların basıncının artması sonucu Meniere Hastalığı gelişir.

İç kulak sıvı basıncının arttığı ataklar sırasında vertigo, işitme kaybı, kulakta çınlama ve kulakta dolgunluk ortaya çıkar. Vertigoya mide bulantısı ve kusma eşilk edebilir. Bu ataklar dakikalarca sürebildiği gibi saatler veya bir gün süreyle devam edebilmektedir. Senede bir atak görülebildiği gibi haftada bir atağın görülebildiği, kişilerin hayatını idame etmesini engelleyecek seviyelere ulaşabilmektedir.

Tam olarak sebebi bilinmemekle beraber genetik geçiş, orta kulak iltihabı, kafa travması, kulak ameliyatları, iç kulaktaki anatomik bozukluklar bu hastalığa neden olabilmektedir. Tedavi tuz alımının azaltılması, kafeinli içeceklerden uzak durulması, sigara kullanılmaması ve stresten uzak durulması önerilir. Ayrıca hastalığın şiddetine ve hastalığın atak sayısına göre ilaç tedavisi uygulanmakta ve bu şekilde tedavinin sağlanamadığı durumlarda orta kulağa ilaç uygulamaları ve çeşitli ameliyatlar uygulanabilmektedir.

Vestibüler Nörinit

İç kulaktaki denge organı ile beyin arasında bağlantıyı sağlayan denge sinirinin iltihabı ile ortaya çıkar. Ani başlayan çok şiddetli vertigo, mide bulantısı ve kusma insanda panik oluşturu ve zaman zaman ölüm korkusunu beraberinde getirir. Baş dönmesinin çok şiddetli olduğu durumlarda günlerce yataktan kalkmak mümkün olmayabilir ve şiddetli mide bulantısı, yemek yeme ve su içmede zorlanmaya neden olabilir. Vertigo günler içinde azalır, fakat denge bozukluğu aylarca, gerekli takip ve tedavi desteğinin sağlanmadığı durumlarda yıllarca devam edebilir. Yoğun baş dönmesinin ilk günlerinde kişi gerekirse hastaneye yatırılıp serum ile birlikte yoğun tedavi uygulanmalı ve en erken dönemde hareket etmesi sağlanmalıdır.

Psikolojik vertigo

Psikolojik vertigo

Psikolojik veya altta korku yatan vertigoda genelde mazide geçirilmiş bir vertigo atağı bulunmaktadır. Hastalar vertigonun şiddetinin artmasından endişe duydukları için belli bir pozisyonda kalmaya eğilim gösterirler. Bu da kas gerginliğine neden olur ve denge sisteminde düzeltme mekanizmasında bozulma ortaya çıkar. Sonuçta kas gerginliğinde artma ve vertigo veya vertigo şiddetinde artmaya yol açan döngü gelişir.

Hemen Randevu Alın

* Ücretsiz Ön Görüşme İçin Hemen Randevu Alın

* Sadece ameliyat hastaları için geçerlidir.

25 +
Yıl Deneyim
85 k+
Mutlu Hastalar
10 k+
Başarılı Ameliyat
1 k+
Değerlendirme Ortalaması: 4.5